بقایای گیاهی بعنوان سرمایه است
مدیرعامل انجمن دوستداران زیست بوم کهن زاگرس گفت: برخی کشاورزان هر سال بر اساس سنتی اشتباه اما مرسوم پس از پایان فصل برداشت به منظور تسریع در عملیات آماده سازی زمین برای کشت و همچنین صرفه جویی در هزینه ها اقدام به سوزاندن بقایای گیاهی و کاه و کلش مزارع می نمایند که این عمل علاوه بر ایجاد آلودگی های زیست محیطی و آلودگی آب و هوا باعث تهدید سلامت ساکنان مناطق همجوار، بیماری های تنفسی، کاهش دید و افزایش خطر تصادفات جاده ای، اتلاف سرمایه های بخش کشاورزی هم می شود.
دکتر شهره ورشوی افزود: از طرفی سوزاندن بقایا و ضایعات کشاورزی سبب مرگ تدریجی خاک، افزایش شوری خاک، فقیر شدن خاک از نظر مواد آلی، کاهش حاصلخیزی خاک، از بین رفتن حشرات مفید، کاهش جمعیت انواع میکرو ارگانیسم های خاک، فشردگی خاک در اثر کاهش درصد مواد آلی و رطوبت خاک، کاهش تبادلات گازی، افزایش فرسایش بادی و آبی، کاهش نفوذ آب باران در زمین، ایجاد روان آبهای سطحی، افزایش تبخیر و نیاز به آبیاری بیشتر می شود و همه این موارد عملاً میزان باروری خاک مزرعه را طی چند سال بعدی به شدت کاهش می دهد و هزینه ای به مراتب بالاتر به دنبال دارد.
وی گفت: آتش زدن زمین های کشاورزی و عدم توانایی کشاورزان برای مهار آتش به علت همجواری مزارع با یکدیگر و نزدیکی به اراضی جنگلی و مرتعی و سرایت آتش به دیگر نقاط عرصه بعنوان یکی از دلایل عمده ایجاد حریق عمدی می باشد که با توجه به شرایط دمایی و گرما و خشک بودن پوشش گیاهی مراتع و زیر اشکوب درختان عرصه های جنگلی و امکان وقوع آتش شرایط سختی بر جنگلها و جانوران حاکم است که موجب از بین رفتن گونه های بسیار ارزشمند جنگلی مانند بلوط، بنه، کلخنگ، بادام و سایر گونه های همراه و نیز گونه های بسیار مهم جانوری عرصه مورد احتراق و همچنین بسیاری از موجودات زنده ساکن در اطراف مزارع می شوند که همه این موارد باعث بروز خسارتهای جبران ناپذیری به محیط زیست و منابع طبیعی و کشاورزی وارد می نماید.
وی در پاسخ به این سوال که آیا آتش زدن بقایای گیاهان تهدید علیه بهداشت عمومی و جرم محسوب می شود؟ گفت: مطابق قانون مجازات اسلامی و بر اساس ماده ۶۸۸ جرم محسوب شده و با متخلفین مطابق قانون باید برخورد شود. برابر ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی متخلفین تحت پیگرد قانونی قرار گرفته و به حبس (۶ ماه تا ۲ سال ) با جزای نقدی بین ۶ تا ۲۴ میلیون تومان محکوم می شوند همچنین بر اساس ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت ماموران جنگلبانی ممنوع است و اگر در نتیجه بی مبالاتی حریق در جنگل ایجاد شود مرتکب به حبس تادیبی از ۲ ماه تا یکسال محکوم خواهد شد. برابر ماده ۳۰ آیین نامه اجرایی قانون پسماند و ماده های ۱۱،۹و ۱۲ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و ماده ۲ و ۲۲ قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا و ماده ۲۰ قانون هوای پاک مصوب سال ۱۳۹۶ مجلس شورای اسلامی، آتش زدن کاه و کلش بعد از برداشت اکیداً ممنوع بوده و جرم تلقی شده و متخلف حسب مورد به جزای نقدی درجه شش موضوع ماده ۱۹ قانون مجرات اسلامی محکوم می شود. طبق قانون آتش زدن مزارع در موارد استثنایی یعنی در بروز آفات در صورت تشخیص و صدور مجوز کارشناسان مربوطه و با هماهنگی مامورین منابع طبیعی قابل اجرا است.
وی گفت: سوالی که اینجا مطرح می شود این است که آیا باقیمانده گیاهان، مورد مصرف دیگری ندارد و باید آتش زده شود؟ در پاسخ به این پرسش باید بیان نمود که بقایای گیاهی حاصل از محصولات زراعی به عنوان سرمایه است و نقش اساسی در تولیدات گیاهی دارند که کاهش فرسایش آبی و بادی ،تامین مواد غذایی گیاه، فعالیت به عنوان یک مالچ،کاهش میزان هدر رفت آب از خاک و تعدیل دمای خاک از جمله این موارد هستند. همچنین این بقایا جهت تولید کمپوست، تولید انرژی و سوخت، منبع تامین علوفه دامی کاربرد داشته و با استفاده در صنایع مختلف از جمله چوب و کاغذ و مواد سلولزی، پرورش گل و گیاه موجب رونق اقتصادی خواهد شد.
مدیرعامل انجمن دوستداران زیست بوم کهن زاگرس گفت: از مهمترین اقدامات در زمینه کاهش آتش سوزی در مزارع می توان به موارد ذیل اشاره نمود: ضروری است همه کشاورزان و باغداران در اجرای قانون و جلوگیری از سوزاندن بقایای گیاهان اقدامات و همکاری های لازم را داشته باشند و با بهره گیری از مواد تجزیه کننده، دستگاه های خرد کننده ضایعات و بقایای گیاهی، جمع آوری و استفاده از بقایای گیاهی بعنوان بستر تهیه کود کمپوست، تولید کودهای آلی و انجام عملیات شخم و دیسک نسبت به حذف باقیمانده محصولات کشاورزی و علفهای هرز خشک حاشیه مزارع خود اقدام نمایند. همچنین مالکین اراضی زراعی اجاره ای در هنگام عقد قرارداد، موضوع حفاظت از اراضی و محیط زیست را در متن اجاره نامه قید و تضمین مناسب جهت ممانعت از آتش زدن بقایای گیاهی و جمع آوری بقایای آلوده کننده محیط را از اجاره کاران دریافت کنند تا دچار عواقب قانونی آن نشوند.
دکتر شهره ورشوی گفت: نقش و وظیفه سازمان جهاد کشاورزی از آموزش و امور ترویجی گرفته تا اقدامات واحدهای مرتبط در این حوزه بسیار مهم است و تعامل با ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری و محیط زیست و شهرداری و جوامع محلی و دهیاری ها و تشکل های مردم نهاد بسیار حائز اهمیت است. همچنین ایجاد بانک اطلاعاتی از اراضی کشاورزی و کشاورزان در سطح استانی، آموزش جامعه کشاورزان و آحاد مردم مانند چاپ و پخش بروشور و اطلاعیه و نصب پلاکارد در مبادی ورودی و خروجی شهر،گفت و گوی چهره به چهره با کشاورزان و دهیاران جهت اطلاع رسانی و آموزش ، استفاده از ظرفیت سمنها جهت امر آموزش، همکاری صدا و سیما و رسانه ها در جهت آموزش و فرهنگ سازی ،آگاه سازی و اطلاع رسانی در خصوص مخاطرات آتش سوزی ،توسعه صنایع تبدیلی در روستاها ،پژوهش های کاربرد پذیر کردن بقایای کشاورزی ، معرفی کشت در بقایا به کشاورزان، ایجاد تسهیلات با بهره کم و جهت تهیه ابزار و ادوات کشاورزی برای برداشت بقایای محصول ،تقویت مشوق های دولتی،نظارت و کنترل بیشتر ، معرفی راه هی ارتباطی و شماره های تماس با یگان حفاظت منابع طبیعی برای گزارش هر گونه تخلف و تصرف و آتش سوزی در عرصه های طبیعی و در نهایت اجرای کامل و درست قوانین و تشدید برخورد با متخلفان و ناقضان قوانین و تشویق کشاورزان متعهد به قوانین.
